Na het vertrek van kandidaat Welmoed zijn de overgebleven acht Wie is de Mol-kandidaten doorgereisd van Shkodër naar Vlorë, een grote havenstad in het zuiden van Albanië, een reis van zo’n 225 kilometer. In de vierde aflevering spelen de kandidaten drie opdrachtspellen; Twee op het terrein van een voormalig kunstmestfabriek en één in een paar van de wonderschone stadswoningen van Berat. We vertellen ook waarom Hoop voor Albanië huisjes opknapt.
De groep wordt wakker aan de Adriatische kust met nog meer belangrijke vragen: Wie heeft nog welke troeven? En wat betekent dat voor hun overlevingskansen in het spel? Ze reizen af naar de verlaten Azotiku fabriek in de stad Fier.
Communicatie & akoestiek
In de ronde toren proberen de deelnemers elkaar boodschappen door te geven terwijl ze tegenover elkaar staan. Het communiceren in het Nederlands is dan nog best lastig vanwege de akoestiek, mollenstreken en onzinnige woorden cq zinnen tussendoor. Wie riep ook alweer de zin dat hij/zij de Mol is? Uiteindelijk bleek het niet om de zinnen en woorden te gaan, maar om de getallen, want dat waren te winnen bedragen. Maar hebben die genoemde getallen iets te maken met het huisnummer of postcode van de Mol?
De Albanese taal
Het Albanees, Shqip (spreekt uit als shtsjiep) is de Albanese spreektaal. Het is een indo-Europese taal met twee dialecten: het Gegisch (noorden) en het Toskisch (zuiden). Het Albanees is de enige officiële taal in Albanië en heeft een officiële status in Kosovo en Noord-Macedonië. De taal wordt gesproken door etnische Albanezen in Griekenland, Italië, Kosovo, Montenegro en Turkije.
De taal kent 7 klinkers en 29 medeklinkers en werd rond 1850 vastgelegd. Aan de oorsprong zou het Dacisch, Illyrisch liggen, deze talen werden in de oudheid en tijdens het begin van het Romeinse Rijk in Zuid-Europa gesproken, maar dat is niet helemaal duidelijk. De Albanese taal wordt fonetisch gespeld. Computer schrijf je als ‘kompjuter’. Ruim 500 jaar lang behoorde Albanië tot het Ottomaanse (Turkse) rijk. In de taal zijn dan ook worden terug te vinden uit de Turkse taal zoals koffie (Kafe / Kahve) en broekzak (xhepi / cep). Op moderne woorden na, is het lastig om overeenkomsten te vinden tussen de Nederlandse en Albanese taal. Lees meer over de taal op Wikipedia. Bij het gastvrije bezoek in Berat na de opdracht borrelen ze nog even na. De kandidaten praten Nederlands tegen de Albanezen en vice versa. Dat levert leuke bonus-TV op.
Bron onbekend
Geen schone plek
Als Spiderman, Tarzan of Jane hangen aan een touw
De proeven waren magnifiek. Op Twitter reageerde de Albanese Albana Shala: ‘Het is zeker de moeite waard om WIDM2022 te zien als de deelnemers als Tarzan & Jane naar beneden komen in de silo’s van Azotiku. Dat is het chemische industriecomplex van de socialisten die in 1997 werd verwoest en buiten gebruik werd gesteld’. De Albanese ambassadeur Adia Sakiqi in Nederland twitterde: ‘Surrealistische opdrachten om als ‘Spiderman’ naar beneden te komen vanaf de 60 meter hoge toren bij de voormalige kunstmestfabriek in Azotiku 
bij Fier. Tijdens het communisme was het één van de grootste industrieterreinen, nu onder andere een filmlocatie en confronteert het aan voorbije herinneringen.’ Deelnemer Sahil Amar Aïssa, met z’n hippe-Titanic-shirt, vatte deze opdracht gevat samen met: “We hebben ondersteboven in een kerncentrale gehangen. Dat doe ik ook niet elke dag.” Bekijk meer foto’s over deze mooie urbex-locatie van de voormalig kunstmestfabriek Azotiku
“We hebben ondersteboven in een kerncentrale gehangen. Dat doe ik ook niet elke dag.”
De stad Berat
We gaan met de deelnemers door naar Berat, de plaats die op de Unesco erfgoedlijst staat. De site meldt: Het in centraal Albanië gelegen Berat laat zien dat er eeuwenlang verschillende godsdiensten en culturen naast elkaar bestonden. Zo is er een kasteel – door de lokalen Kala genoemd – gebouwd in de 13e eeuw, maar met fundamenten gebouwd in de 4e eeuw voor Christus. Het citadelgebied kent veel Byzantijnse kerken uit de 13e eeuw, maar ook moskeeën gebouwd tijdens het Ottomaanse tijdperk dat in 1417 begon. Gjirokastër in Zuid-Albanië herbergt een serie prachtige 17e-eeuwse huizen met twee verdiepingen. De stad heeft verder nog een bazaar, een 18e-eeuwse moskee en twee kerken uit diezelfde periode.’
‘Typisch Albanees’
In Berat gaan de deelnemers de huisjes binnen van vier Albanese senior-koppels voor de derde opdracht waarbij in woonkamers iets veranderd wordt. Typische Albanese taferelen komen ze tegen zoals de ongelijk planken vloeren, bed-bank, vitrinekasten, communistisch fineer meubeltjes, nep tulpen, een Eiffeltoren als trofee en wat meer glimdingetjes. Etherdiscipline is belangrijk bij deze opdracht, maar Sahil en Fresia komen met onzinnige antwoorden. Een beetje verdacht…
Huizen bouwen of verbouwen
We maken een sprongetje van de historische huizen van Berat, naar de bouwvallen die Hoop voor Albanië opknapt. De stichting constateert dat huisvesting voor de allerarmsten in Albanië nogal eens onveilig of in een mensonwaardige staat verkeert. Bij kritieke situaties wordt de hulp van Hoop voor Albanië ingeroepen, bijvoorbeeld bij bouwwerkzaamheden aan een woning, kerk of in een gevangenis. Jaarlijks pakt Hoop voor Albanië woningen aan die worden verbouwd of opnieuw gebouwd.
Geen eigen middelen en mogelijkheden
De woning van familie Bulku is recent aangepakt. Het echtpaar woonde in het huis dat ruim zestig jaar geleden was gebouwd door zijn vader. Door aardbevingen waren er meerdere scheuren ontstaan in de muren en het plafond. Het was de vraag of het huis zou blijven staan bij een nieuwe aardbeving. De familie leeft van het land, heeft één koe en een schamel pensioen en wat bijstand, vanwege de huidziekte van Robert. Ze leven dus van wat er elke dag voorradig is. Er was dus zeker geen mogelijkheid voor henzelf om iets aan het huis te doen. Lees het artikel ‘een stevig huis voor de familie Bilku’.
‘Goede en veilige huisvesting behoort tot één van de basisbehoeften.’
Vier huizen per jaar
-
voor
-
na
Per jaar pakt Hoop voor Albanië vier huizen aan die we verbouwen of opnieuw bouwen. Luli is een Albanese aannemer met wie we sinds 1993 samenwerken. Deze aannemer huurt, daar waar wordt gebouwd, lokale medewerkers in. Zij ondersteunen zijn ‘vaste bouwteam’ en daarmee creëren we werkgelegenheid. Hoop voor Albanië voorziet een nieuwe woning van een complete keuken, sanitaire voorzieningen en de benodigde meubelen. Bekijk de indrukwekkende film hieronder over de aanpak van urgente huisvesting gemaakt voor de opnames van Wie is de mol. Situaties die ook na het vertrek van alle WIDM-kandidaten nodig blijven.
Het bekende TV programma ‘Wie is de mol?’ vindt in 2022 plaats in Albanië. Het land wat Hoop voor Albanië door en door kent vanwege de hulpverleningsprojecten die startten in 1991, na de val van het communisme. Na elke afleveringen verschijnt er een review waarbij wij als stichting vertellen over de ervaring met de hulpverlening aan de Albanese bevolking. Bureau Jairo schrijft deze artikelen. Hij woonde 3,5 jaar als zendeling / ontwikkelingswerker in Korce en Shkodër en werkte samen met stichting Hoop voor Albanië. Foto’s: videostills uitzending, eigen beheer en Unsplash.
